Η "βρώμικη" ιστορία των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων

Οι φετινοί Ολυμπιακοί Αγώνες "σημαδεύτηκαν" από τον αποκλεισμό μεγάλου αριθμού Ρώσων αθλητών, λόγω κατηγοριών για συστηματικό ντοπάρισμα, με κρατικές πλάτες. Αν ωστόσο κάποιοι νομίζουν ότι η αντιδεοντολογική συμπεριφορά στους Ολυμπιακούς είναι φαινόμενο αποκλειστικά της σημερινής εποχής κάνουν, δυστυχώς, λάθος.

Στους τελευταίους Ολυμπιακούς Αγώνες είδαμε σχεδόν ολόκληρη τη Ρωσική αποστολή να κινδυνεύει να αποκλεισθεί και τελικά, πολλούς Ρώσους αθλητές να "μένουν σπίτι", λόγω ενός τεράστιου, κρατικού σκανδάλου ντοπαρίσματος. Στο πρόσφατο παρελθόν και άλλες χώρες, ανάμεσά τους και η δική μας, γενέτειρα της διοργάνωσης, υπέφεραν από παρομοίως ντροπιαστικές αποκαλύψεις.

Μεταξύ άλλων, η ελληνική ομάδα άρσης βαρών κατέβηκε στους Ολυμπιακούς του 2008 αποδεκατισμένη, καθώς 11 αθλητές πιάστηκαν ντοπαρισμένοι, ο φετινός ασημένιος Ολυμπιονίκης των 100 μέτρων, Τζάστιν Γκάτλιν, είχε αποκλειστεί από το 2006 έως το 2010 από κάθε αθλητική δραστηριότητα για χρήση απαγορευμένων ουσιών, η Μάριον Τζόουνς έχασε τα 5 ολυμπιακά μετάλλια που κέρδισε το 2000 όταν παραδέχτηκε ότι έκανε χρήση στεροειδών, ο Μπεν Τζόνσον αποδείχθηκε ότι για να σπάσει, το 1988, το παγκόσμιο ρεκόρ στα 100 μέτρα, έσπασε και κάθε ρεκόρ ντόπας.

Αν πιστεύετε, όμως, ότι οι Ολυμπιακοί κηλιδώθηκαν μόνο στη σύγχρονη ιστορία τους και πως οι Αγώνες στην αρχαιότητα χαρακτηρίζονταν αποκλειστικά από τα αθλητικά ιδεώδη και την ευγενή άμιλλα, πρέπει να αναθεωρήσετε. Όπως περιγράφεται σε σχετικό αφιέρωμα του Smithsonian, υπάρχουν παραδείγματα που υποδεικνύουν ότι η αντιδεοντολογική συμπεριφορά αθλητών δεν ήταν κάτι τόσο σπάνιο όσο μπορεί να πιστεύουμε, στους αρχαίους Ολυμπιακούς, αν και τα στοιχεία δείχνουν ότι οι Αγώνες της αρχαιότητας ήταν σε γενικές γραμμές "καθαροί".

Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν μία σειρά από αυστηρούς νόμους και κανόνες οι οποίοι εφαρμόζονταν με ευλάβεια, με την ποινή για παραβίασή τους να φτάνει ακόμα και το μαστίγωμα, για να κρατούν τους Ολυμπιακούς αγνούς. Άλλωστε, λόγω του θρησκευτικού χαρακτήρα των Αγώνων, ο φόβος της βλασφημίας λειτουργούσε αποτρεπτικά, ενώ είναι γνωστό ότι το αίσθημα της τιμής ήταν από τις ιερότερες έννοιες στην αρχαιότητα.

Παρόλα αυτά, κάποιοι δεν δίσταζαν να προσπαθήσουν να αποκτήσουν πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων. Ίσως η πιο "αθώα" από αυτές τις προσπάθειες, τουλάχιστον με βάση το σύγχρονο αξιακό σύστημα, ήταν όπως αναφέρει ο καθηγητής David Gilman Romano του τμήματος αρχαιολογίας του Πανεπιστήμιου της Αριζόνα, οι κατάρες εναντίων αντιπάλων. Έχουν βρεθεί, όπως λέει ο καθηγητής, αρκετά κομμάτια από μόλυβδο στα οποία υπάρχουν επιγραφές με κατάρες, που είχαν τοποθετηθεί με προσοχή σε συγκεκριμένα σημεία των αρχαίων αθλητικών εγκαταστάσεων.

Οι 3 πιο κοινοί τύποι αντιδεοντολογικής συμπεριφοράς

Γενικά, οι πρόγονοί μας ήταν ιδιαίτερα ανταγωνιστικοί και αποδείχθηκαν ιδιαίτερα δημιουργικοί στην προσπάθειά τους να ξεχωρίσουν ανάμεσα στους συναθλητές τους. Σύμφωνα με τα γραπτά του Παυσανία, οι πιο κοινές "ζαβολιές" στους αρχαίους Ολυμπιακούς ήταν κυρίως η δωροδοκία και το άδικο παιχνίδι των διαγωνιζόμενων, δηλαδή η έλλειψη ευγενούς άμιλλας.

Ο Παυσανίας αναφέρει τρεις βασικές "αντιδεοντολογικές τακτικές" στους Αγώνες. Η πρώτη ήταν η δωροδοκία αθλητών από πόλεις-κράτη, ώστε να πουν ψέματα για την καταγωγή τους και να αγωνιστούν εξ' ονόματος συγκεκριμένης πόλης-κράτους. Η δεύτερη ήταν η δωροδοκία κατευθείαν μεταξύ αθλητών. Το 388 π.Χ., για παράδειγμα, ο πυγμάχος Εύπολος της Θεσσαλίας χρημάτισε τρεις αντιπάλους για να τον αφήσουν να κερδίσει.

Όταν μαθεύτηκε τιμωρήθηκαν και οι τέσσερις εμπλεκόμενοι με πρόστιμα που χρηματοδότησαν την ανέγερση έξι χάλκινων αγαλμάτων του Δία (Ζάνες), τα οποία έφεραν επιγραφές με το εν λόγω σκάνδαλο ως προειδοποίηση. Η τρίτη μέθοδος αφορούσε κοινές ζαβολιές, όπως για παράδειγμα η εκκίνηση πριν από τους υπόλοιπους σε έναν αγώνα δρόμου ή η παρεμπόδιση άλλων αθλητών.

 Οι περίφημες βάσεις από τους Ζάνες που φτιάχτηκαν με πρόστιμα που επιβλήθκαν σε αθλητές στην Αρχαία Ολυμπία

Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι οι δύο αυτές παράμετροι, δωροδοκία και άδικο παιχνίδι, είναι παρούσες στον μύθο πίσω από τους Αγώνες. Όσοι έχουν επισκεφθεί την Αρχαία Ολυμπία γνωρίζουν ότι στη μυθολογία, οι Ολυμπιακοί Αγώνες ξεκίνησαν από τον Πέλοπα, για να γιορτάσει τη νίκη του επί του βασιλιά Οινόμαου, σε έναν αγώνα με άρματα. Η λεπτομέρεια; Για να τα καταφέρει, δωροδόκησε τον ηνίοχο του βασιλιά για να σαμποτάρει το άρμα του.

Επιπρόσθετα, άρθρο του 1952, από τον καθηγητή κλασικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο, Clarence Forbes. αναφέρει και περιπτώσεις κατά τις οποίες ακόμα και οι κριτές μεροληπτούσαν, ευνοώντας με τις αποφάσεις τους όσους αθλητές κατάγονταν από την ίδια πόλη-κράτος με εκείνους.

Ράπισμα, δημόσιος εξευτελισμός, αποκλεισμός πόλεων

Σκηνές από θρυλικές παραβιάσεις κανόνων έχουν αποτυπωθεί σε αμφορείς και άλλα κεραμικά, όπως σε μια κούπα του 490 π.Χ. που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο και δείχνει δύο παλαιστές, με τον έναν να προσπαθεί να βγάλει τα μάτια του αντιπάλου του και ταυτόχρονα, να τον δαγκώσει, ενώ ένας διαιτητής τον ραπίζει με ένα ξύλο (ή ράβδο φτιαγμένη από άλλο υλικό).

 Η κούπα από το 490πΧ-480π.Χ από το Βρετανικό Μουσείο που απεικονίζει το διπλό φάουλ ενός αθλητή και το ράπισμα του διαιτητή.

Επιπλέον, σύμφωνα με τον καθηγητή αρχαιολογίας του Στάνφορντ, Patrick Hunt, αρκετά αρχαία αγάλματα αθλητών, σε αντίθεση με την κοινή πεποίθηση, δεν απεικονίζουν πρωταθλητές αλλά "κλέφτες". Όπως οι Ζάνες, κατασκευάζονταν με χρήματα από τα πρόστιμα που επιβάλλονταν στην πόλη του εκάστοτε παραβάτη, για να λειτουργούν ως δημόσια ατίμωση και υπενθύμιση για επίδοξους συνεχιστές της ατιμίας.

Συμπερασματικά, μπορούμε να σημειώσουμε ότι αν και ανέκαθεν υπάρχουν δικλείδες που προσπαθούν να διασφαλίσουν τη δίκαιη διεξαγωγή των Αγώνων, πάντα οι άνθρωποι θα προσπαθούν να βρουν κόλπα και να νοθεύσουν το αποτέλεσμα. Βέβαια, οι αρχαίοι φαίνεται να ήταν πιο "φρόνιμοι" από τους σύγχρονους ανθρώπους, ωστόσο ίσως αν είχαν πρόσβαση σε περίπλοκες και ενίοτε μη-ανιχνεύσιμες χημικές ουσίες που ενισχύουν θεαματικά την απόδοση ή τη μυϊκή μάζα, να "υπέκυπταν" περισσότερο στον πειρασμό της εύκολης δόξας.

Φυσικά, αξίζει να σημειώσουμε ότι οι αρχαίοι Έλληνες, γενικά, δεν έβλεπαν με καθόλου καλό μάτι την παραβίαση των κανόνων. Πέραν του ραπίσματος και του δημόσιου εξευτελισμού με αγάλματα που απαθανάτιζαν στους αιώνες τους παραβάτες, ο Παυσανίας αναφέρει ότι ολόκληρες πόλεις-κράτη μπορεί να τιμωρούνταν και να αποκλείονταν από τους Ολυμπιακούς, όπως συνέβηκε για παράδειγμα, 420 π.Χ., όταν η Σπάρτη αποκλείστηκε από τους Ολυμπιακούς γιατί παραβίασε την εκεχειρία.

Πηγή : pathfinder.gr